Jakie są obowiązki osób prywatnych względem obiektów zabytkowych?

Na początku konieczne staje się rozróżnienie dwóch typów wykazów zabytków, jakie funkcjonują w polskim prawodawstwie (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami):

– rejestr zabytków – ścisła lista ważnych obiektów, które podlegają ograniczeniom pod względem prac budowlanych,

– ewidencja zabytków – lista obiektów, które ze względu na swój charakter odznaczają się wartością kulturową, nie podlegają ścisłemu nadzorowi Konserwatora Zabytków jeżeli chodzi o prace budowlane, w takim przypadku warto jest jednak zwrócić się do Konserwatora o opinię, żeby uniknąć problemów w przyszłości.

Bez względu jednak na jakiej liście zabytków znajduje się dany obiekt należy pamiętać o zawiadomieniu Konserwatora Zabytków o uszkodzenia, zniszczeniu, kradzieży zabytku, zmianach dotyczących stanu prawnego, zmianie miejsca jego przechowywania.

Jeżeli jednak obiekt znajduje się w rejestrze zabytków wszelkie prace muszą zostać uzgodnione z Konserwatorem Zabytków, które określa zalecania konserwatorskie, sposób wykonania prac, zakres dopuszczalnych zmian.

Należy również pamiętać, że podczas wykonywania prac budowlanych, w przypadku odkrycia przedmiotu, który może być zabytkiem należy poinformować o tym Wójta/Burmistrza, a w ciągu 5 dni od dnia zgłoszenia tego faktu do Konserwatora Zabytków, jest on zobowiązany dokonać oględzin miejsca. Konserwator decyduje następnie jakie podjąć dalsze kroki postępowania.

W sytuacji przypadkowego znalezienia zabytkowego przedmiotu należy do zabezpieczyć i również poinformować właściwe władze. Osobie takiej przysługuje również nagroda.

Warto jest zaznajomić się ze studium uwarunkowań i miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w przypadku chęci zakupu ziemi bądź planów robót budowlanych na danym terenie, gdyż w tego typu dokumentach określona jest lokalizacja zabytków, w tym archeologicznych.