Aktualnie podstawowym aktem prawnym, w oparciu o który Gminy muszą prowadzić gospodarkę odpadami komunalnymi jest ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Każda Gmina jest zobowiązana do opracowania i wdrożenia nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi wraz z zapewnieniem obsługi administracyjnej. Gminy stoją więc przed poważnym zadaniem w kwestii dostosowania gminnej gospodarki odpadami do wymogów obowiązujących przepisów prawnych.
Ustawa weszła w życie 01.01.2012 r. i od tego czasu Gminy mają 18 miesięcy na wprowadzenie nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
Do końca 2012 Rada Gminy / Rada Miejska była zobowiązana podjąć uchwały dotyczące między innymi „opłaty śmieciowej”, deklaracji oraz koncepcji gospodarowania odpadami komunalnymi.
Ustawa określa:
1. Zadania Gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości, dotyczące utrzymania czystości i porządku.
2. Warunki wykonywania działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów.
3. Warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie uregulowanym w ustawie.